NEDENLERİ NELERDİR?
Erişkinlerde ortaya çıkan sarılık, safranın içinde bulunan bilirubin denilen bir pigmentin yani boya verici bir maddenin cilt altında ve gözlerde toplanmasından dolayı ortaya çıkar.
Kişinin cildi sarı olur, daha koyu renk sarı, en son da portakal rengi bir sarılık ortaya çıkar.
Ciltte sarılık tek bir bulgu gibi görünebilir ama birçok nedenden dolayı oluşabilir.
Kan hastalığından dolayı ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda kalıtsal genetik hastalıklarda, kan hücrelerinin yapısı bozuktur ve vücut bunu alır çok kısa süre içinde yok eder. Yok edince de bu maddeler karaciğerde toplanır. Aşırı kan yıkımından dolayı karaciğer yeterli olamayacaktır. Kan hücrelerinin içinde bulunan hemoglobinin bir parçası bilirubindir. Bilirubin cilt altında toplanır bu durumda sarılık olarak gözükür.
Bu aktardığım kan hastalığı sonucu ortaya çıkan sarılıktı. Bir de karaciğer hastalıklarında da sarılık görülür. Hepatit A, B, C, D bunlar karaciğerin iltahabıdır. Karaciğer iltihabından dolayı hücreler şişeceğinden dolayı, mikroskobik safra yollarına bası yapar ve safra yolları kapanır ve safra, safra kanallarına akamaz ve kana karışır. Bilirubin denilen madde kana karışınca da cilt altında koyu sarı bir renk oluşur. Bu sayede biz de hastalığın farkına varırız. Sadece bunlar değil, Primer Biliyer Siroz Hastalığı da vardır o da sarılık yapar.
Kalıtsal hastalıklara gelecek olursam, doğuştan olan bazı sendromlar vardır ve cildi boyayan bilirubin 2’ye ayrılır direkt ve indirekt. Doğuştan olan hastalıklarda 2’si direkt, 2’si indirekt bilirubini arttırır. Bunlara biz Gilbert Hastalığı diyoruz. Aşırı yorulanlarda cilt rengi sarılaşmaya başlar toplumda oldukça sık görülür, doğuştandır. Bu durumda pek bir şey yapmayız ama önerilerde bulunuruz, çok fazla kendinizi yormayın maraton koşmayın ve uzun süre aç kalmayın deriz. Bunun dışında Grigler Najar vardır, Gilbert benzeridir, direkt bilirubini yükselten Dubin Johnson ve Rotor Sendromda vardır ama sık görülmez.
Tüm bunların haricinde karaciğerin dışında safra yolları vardır. Karaciğerin içinde safra üretilir tek bir safra yolundan bağırsağa akar, işte o safra yolunu tıkayan taşlar, darlıklar, parazitler, safra yolu tümörü veya pankreas başı tümörü safra yolunun alt ucunu kapatır ve bu durumlarda sarılık ortaya çıkar.
Sebepleri toparlayacak olursam,
- Karaciğer öncesi sebeplere bağı hastalıklar
- Karaciğer hastalıkları
- Karaciğerden sonrası bölümler yani safra kanallarına bağlı hastalıklar sarılık yapabilir.
Fark edildiği zaman mutlaka uzman hekime başvurmak gerekmektedir.
Prof. DR. Orhan Tarçın