• Klinik Telefon +90 (553) 737 2330
  • Email orhan@orhantarcin.com
  • Çalışma Saatleri Pzt-Cuma-Cmt: 09:00-18:00

Ülseratif, Kolit ve Crohn Hastallığı

İnflamatuar (iltihabi) bağırsak hastalığı (IBD), sindirim sistemimizin kronik iltihabını içeren bozuklukları tanımlamak için kullanılan bir şemsiye terimdir. İnflamatuar bağırsak hastalığı tipleri şunları içerir:

  • Ülseratif kolit: Kalın bağırsak (kolon) ve rektumun en iç katmanında uzun süreli iltihaplanma ve yaralanmalara (ülserler) neden olan bir hastalıktır.
  • Crohn hastalığı: Crohn hastalığı ağızdan anüse kadar tüm sindirim sistemini tutabilen iltihaplı bir hastalıktır. Ülseratif kolitten farkları kolon dışında mide ve ince bağırsakları tutabilmesi ve aynı zamanda tüm katmanları etkilemesidir.

Burada bazen bu 2 hastalığı birbirinden ayırtedebilmek mümkün olmaz, bu durum karışık (mixed tip) iltihabi bağırsak hastalığı olarak adlandırılır.
Hem ülseratif kolit hem de Crohn hastalığı genellikle şiddetli ishal, karın ağrısı, yorgunluk ve kilo kaybını içerir. İnflamatuar bağırsak hastalığı zayıflatıcı olabilir ve bazen hayatı tehdit eden komplikasyonlara neden olabilir.

Belirtiler

İnflamatuar bağırsak hastalığı semptomları, inflamasyonun ciddiyetine ve nerede meydana geldiğine bağlı olarak değişir. Belirtiler hafif veya şiddetli olabilir. Aktif hastalık dönemleri ve ardından remisyon dönemleri geçirme ihtimaliniz vardır. Hem Crohn hastalığı hem de ülseratif kolitte ortak olan belirti ve bulgular şunlardır:

  • İshal
  • Ateş ve halsizlik
  • Karın ağrısı ve kramp
  • Dışkıda kan
  • İştah azalması
  • İstenmeyen kilo kaybı

Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Bağırsak alışkanlıklarınızda kalıcı bir değişiklik yaşarsanız veya inflamatuar barsak hastalığının belirtileri ve semptomlarından herhangi birine sahipseniz doktorunuza danışmalısınız. İnflamatuar barsak hastalığı genellikle ölümcül olmamakla birlikte, bazı durumlarda hayatı tehdit edici komplikasyonlara neden olabilen ciddi bir hastalıktır.

Nedenler

İnflamatuar bağırsak hastalığının kesin nedeni bilinmemektedir. Önceden, diyet ve stresten şüphelenilmiştir.
Muhtemel neden bağışıklık sisteminin bozulmasıdır. Bağışıklık sisteminiz  bir virüs veya bakteri ile savaşmaya çalıştığında, anormal bir bağışıklık tepkisi vererek mikrobik ajanlar yanısıra sindirim sisteminede saldırır ve iltihaplanma ortaya çıkar. Kalıtım (genetik), inflamatuar bağırsak hastalığının daha sık görülmesine neden olmaktadır. Bununla birlikte, İnflamatuar bağırsak hastalığı çoğu insanda bu aile öyküsü yoktur.

İnflamatuar bağırsak hastalığı çölyak hastalığı değildir. Çölyak hastalığı, İnflamatuar bağırsak hastalığına benzer semptomları olan başka bir durumdur. Bununla birlikte, çölyak hastalığının nedeni bilinir ve çok spesifiktir. Glutene (buğdayda ve benzer tahıllarda bulunan bir grup protein) karşı inflamatuar (iltihabi) bir cevaptır. Çölyak hastalığı belirtileri glutensiz bir diyet başlattıktan sonra ortadan kalkar.

Risk Faktörleri

  • Yaş: İnflamatuar barsak hastalığı gelişen çoğu kişi 30 yaşından önce teşhis edilir. Ancak bazı insanlarda, 50’li veya 60’lı yıllarda ortaya çıkabilir.
  • Irk veya etnik köken: Beyazlarda hastalık riski en yüksektir. Aşkenazi Yahudi kökenli iseniz, riskiniz daha da yüksektir.
  • Aile öyküsü: Ebeveyn, kardeş veya çocuk gibi yakın bir akrabanız varsa, yüksek risk altındasınız.
  • Sigara içmek: Crohn hastalığı için en önemli kontrol edilebilir risk faktörüdür. Sigara içmek ülseratif kolite karşı bir miktar koruma sağlasa da, sigara içmeyi bırakmak genel sağlık açısından önemlidir.
  • Steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar (Ağrı kesici ilaçlar):  Bunlar arasında ibuprofen naproksen sodyum, diklofenak sodyum (Voltaren) ve diğerleri sayılabilir. Bu ilaçlar, İBH olan kişilerde İBH gelişme veya daha kötü hastalık riskini artırabilir.
  • Yaşadığınız yer: Sanayileşmiş bir ülkede yaşıyorsanız, İnflamatuar barsak hastalığı geliştirme olasılığınız daha yüksektir. Bu nedenle, yağda veya rafine edilmiş gıdalarda yüksek bir diyet de dahil olmak üzere çevresel faktörlerin rolü olabilir. Kuzey iklimlerde yaşayan insanlar da daha büyük risk altında gibi görünmektedir.

Komplikasyonlar

Ülseratif kolit ve Crohn hastalığının ortak bazı komplikasyonları ve her hastalığa özgü bazı hastalıkları vardır. Her iki durumda da bulunan komplikasyonlar şunları içerebilir:

  • Kolon kanseri: Ülseratif kolit ve Crohn hastalığına sahip olmak, kolon kanseri riskinizi arttırır. Bu hastalıkları olmayan kişiler için genel kolon kanseri tarama kılavuzları, 45 yaşından başlayarak her 5 yılda bir kolonoskopi çağrısı yapar. Ama Crohn hastalığı ve ülseratif koliti olanlarda 8.yıldan sonra tercihen ‘ileri düzey endoskopi’ile kanser taramaları yapılmalıdır.
  • Cilt, göz ve eklem iltihabı: Artrit, cilt lezyonları ve göz iltihabı (üveit) gibi bazı bozukluklar Ülseratif kolit ve Crohn hastalığının parlamalarında ortaya çıkabilir.
  • İlaç yan etkileri: Ülseratif kolit ve Crohn hastalığına yönelik bazı ilaçlar çok nadiren bazı kanserlerin gelişmesine sebep olabilir. Bu nedenle bu ilaçları kullanırken doktorunuz tarafından yakın takip edilmelisiniz. Ayrıca Kortikosteroidler osteoporoz riski, yüksek tansiyon ve diğer durumlar ile ilişkili olabilir.
  • Primer sklerozan kolanjit: Bu durumda, inflamasyon safra kanallarında bozulmalara neden olur, sonunda onları daraltabilir ve yavaş yavaş karaciğer hasarına neden olabilir.
  • Kan pıhtılaşması ve damarsal problemler Ülseratif kolit ve Crohn hastalığında %19 oranında atar ve toplar damarlarda kan pıhtılaşması ortaya çıkabilir.

Crohn hastalığının komplikasyonları şunları içerebilir;

  • Bağırsak tıkanması: Crohn hastalığı, bağırsak duvarının tam kalınlığını etkiler. Zamanla, bağırsak kısımları kalınlaşabilir ve daralabilir, bu da sindirim içeriğinin akışını engelleyebilir. Bağırsaklarınızın hastalıklı bölümünü çıkarmak için ameliyat gerekebilir.
  • Yetersiz beslenme: İshal, karın ağrısı ve kramp, sizi beslemenizi veya bağırsaklarınızın beslenmenizi sağlayacak kadar besinleri emmesini zorlaştırabilir. Ayrıca, düşük demir veya hastalığın neden olduğu B12 vitamini nedeniyle anemi ortaya çıkabilir.
  • Ülser: Kronik inflamasyon, sindirim sisteminizin herhangi bir yerinde, ağzınız ve anüsünüz dahil olmak üzere ve genital bölgede (perine) açık yaralara (ülserler) neden olabilir.
  • Fistüller: Bazen ülserler bağırsak duvarı boyunca tamamen uzayabilir ve fistül oluşturabilir (farklı vücut parçaları arasında anormal bir bağlantı). Anal bölgeye yakın veya çevresindeki fistüller (perianal) en sık görülen türdür. Bazı durumlarda, bir fistül enfekte olabilir ve bir apse ortaya çıkabilir.
  • Anal çatlak: Bu, çatlak anüs etrafında ortaya çıkar. Genellikle ağrılı dışkılama ilişkilidir ve perianal fistüllere neden olabilir.

Ülseratif kolitin komplikasyonları şunları içerebilir:

  • Toksik megakolon: Ülseratif kolit, toksik megakolon olarak bilinen ciddi bir durum olan kolonun hızla genişlemesine ve şişmesine neden olabilir.
  • Kolon perforasyonu (delinmesi): Kolonda delinme en sık toksik megakolon’dan kaynaklanır, bazen de kendiliğinden oluşabilir. Ciddi dehidratasyon (su kaybı). Aşırı ishal dehidrasyona neden olabilir.

Inflamatuar Bağırsak Hastalığı – Teşhis

Doktorunuz ltihaplı bağırsak hastalığını ancak belirtileriniz ve semptomlarınız için olası diğer nedenleri göz ardı ettikten sonra teşhis edebilir. İtihaplı bağırsak hastalığı teşhisini doğrulamaya yardımcı olmak için aşağıdaki test ve prosedürlerden bir veya daha fazlasına sahip olabilirsiniz.

Kan ve dışkı testleri: Kan testleri vücudunuzda bir yerde yanma olup olmadığını ve anemik olup olmadığınızı gösterebilir. Ayrıca doğru vitamin ve mineralleri alıp almadığınızı gösterebilir ve karaciğer ve böbrekleriniz gibi organların doğru çalışıp çalışmadığını kontrol edebilirler. Endoskopi, röntgen veya tarama gibi incelemelerde, tanıda kullanılır.

Endoskopik İşlemler

  • Kolonoskopi:  Bu muayene doktorunuzun tüm kolonunuzu, kamera bağlı ince, esnek, ışıklı bir tüp kullanarak görmesini sağlar. İşlem sırasında doktorunuz laboratuvar analizi için küçük doku örnekleri de alabilir (biyopsi). Bazen bir doku örneği tanıyı doğrulamaya yardımcı olabilir.
  • Esnek sigmoidoskopi: Doktorunuz, kolonunuzun son kısmı olan rektum ve sigmoidi incelemek için ince, esnek, ışıklı bir tüp kullanır. Kolonunuz şiddetli bir şekilde iltihaplanırsa, doktorunuz bu testi tam bir kolonoskopi yerine yapabilir.
  • Üst endoskopi: Bu prosedürde, doktorunuz yemek borusu, mide ve ince bağırsağın ilk bölümünü (duodenum) incelemek için ince, esnek, ışıklı bir tüp kullanır. Bu alanların Crohn hastalığına karışması nadir görülürken, bulantı ve kusma, yeme zorluğu veya üst karın ağrısı çekiyorsanız bu test önerilebilir.
  • Kapsül endoskopi: Bu test bazen Crohn hastalığının ince barsaklarınızı içeren hastalığının teşhisine yardımcı olmak için kullanılır. İçinde kamera olan bir kapsülü yutarsın. Görüntüler kemerinizde kullandığınız bir kayıt cihazına aktarılır, bundan sonra kapsül vücudunuzda dışkıdan acısız bir şekilde çıkar. Crohn hastalığının teşhisini doğrulamak için biyopsi ile endoskopiye ihtiyacınız olabilir.
  • Balon destekli enteroskopi: Bu test için, kapsam, overtube adı verilen bir cihazla birlikte kullanılır. Bu, doktorun standart endoskopların ulaşamadığı ince bağırsaklara daha fazla bakmasını sağlar. Bu teknik, kapsül endoskopisi anormallikler gösterdiğinde yararlıdır.

Tarama Prosedürleri

  • Röntgen: Şiddetli semptomlarınız varsa, doktorunuz perfore kolon gibi ciddi komplikasyonları dışlamak için karın bölgenizdeki standart bir röntgeni kullanabilir.
  • Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması: Bir CT taramanız olabilir – standart bir X-ışından daha fazla ayrıntı sağlayan özel bir X-ışını tekniği. Bu test tüm bağırsakta ve bağırsak dışındaki dokulara bakar. BT enterografi ince bağırsakta daha iyi görüntüler sağlayan özel bir CT taramasıdır. Bu test birçok tıp merkezindeki baryum X-ışınlarının yerini almıştır.
  • Manyetik rezonans görüntüleme (MRI): Bir MRI tarayıcısı, organ ve dokuların ayrıntılı görüntülerini oluşturmak için bir manyetik alan ve radyo dalgaları kullanır. Bir MRG, anal bölge (pelvik MRG) veya ince barsak (MR enterografi) etrafındaki fistülü değerlendirmek için özellikle yararlıdır. BT’den farklı olarak, MRG ile radyasyona maruz kalma yoktur.

Tedavi

İnflamatuar barsak hastalığı tedavisinin amacı, belirti ve semptomlarınızı tetikleyen iltihabı azaltmaktır. En iyi durumlarda, bu sadece semptomların hafiflemesine değil, aynı zamanda uzun süreli remisyona ve komplikasyon risklerinin azalmasına da yol açabilir. IBD tedavisi genellikle ilaç tedavisi veya ameliyatı içerir.

  • Anti-enflamatuar ilaçlar: Anti-enflamatuar ilaçlar, inflamatuar barsak hastalığının tedavisinde ilk adımdır. Anti-enflamatuarlar arasında mesalamin, balsalazid  ve olsalazine  gibi ilaçlar, kortikosteroidler ve aminosalisilatlar bulunur. Hangi ilacı aldığınız kolonunuzun etkilediği bölgeye göre değişir.
  • Bağışıklık sistemi baskılayıcılar: Bu ilaçlar, iltihaplanmayı ortadan kaldırmak için bağışıklık sistemini baskılarlar. Bazı insanlar için, bu ilaçların bir kombinasyonu tek başına bir ilaçtan daha iyi sonuç verir.

Cerrahi İşlem

Diyet ve yaşam tarzı değişir, ilaç tedavisi veya diğer tedaviler IBD belirtilerinizi ve semptomlarınızı gidermezse, doktorunuz ameliyat önerebilir.

  • Ülseratif kolit cerrahisi: Cerrahi, ülseratif kolitleri sıklıkla ortadan kaldırabilir. Ancak bu genellikle tüm kolon ve rektumunuzu (proktokolektomi) çıkarmak anlamına gelir. Çoğu durumda, bu bir ileal poşet anal anastomozu adı verilen bir prosedürü içerir. Bu prosedür dışkı toplamak için bir torba takma ihtiyacını ortadan kaldırır. Cerrahınız, ince bağırsağınızın sonundan bir kese inşa eder. Torba daha sonra doğrudan anüsünüze tutturulur ve böylece atıkları normal şekilde atmanız sağlanır. Bazı durumlarda bir kese mümkün değildir. Bunun yerine, cerrahlar karnınızda (ileal stoma) dışkıya bağlı bir torbada toplanmak üzere geçerken kalıcı bir açıklık oluştururlar.
  • Crohn hastalığı için cerrahi: Crohn hastalığı olan kişilerin yarısına kadar en az bir ameliyat gerekecektir. Bununla birlikte, ameliyat Crohn hastalığını iyileştirmez. Ameliyat sırasında, cerrahınız sindirim sisteminizin zarar görmüş bir kısmını çıkarır ve ardından sağlıklı bölümleri yeniden bağlar. Fistüllerin kapatılması ve apselerin drene edilmesi için cerrahi de kullanılabilir. Crohn hastalığı için ameliyatın yararları genellikle geçicidir. Hastalık sıklıkla tekrar bağlanmış dokunun yakınında tekrarlanır. En iyi yaklaşım, tekrarlama riskini en aza indirgemek için ilaçla yapılan ameliyatı takip etmektir.