Pankreatit pankreasın iltihabıdır. Pankreas, üst karın bölgesinde midenin arkasında kalan uzun ve düz bir sindirim organıdır. Pankreas, vücudunuzda şeker (glikoz) seviyesini düzenleyen sindirim ve hormonları salgılayan bir organdır. Pankreatit, akut pankreatit olarak ortaya çıkabilir; yani aniden ortaya çıkar ve günlerce sürer. Veya pankreatit, uzun yıllar boyunca meydana gelen pankreatit olan kronik pankreatit olarak ortaya çıkabilir.
Hafif pankreatit vakaları tedavi olmadan kaybolabilir, ancak ciddi vakalar hayati tehlike oluşturan komplikasyonlara neden olabilir.
Belirtiler
Nedenleri
Pankreatit, hala pankreasta akarken sindirim enzimleri aktive olduğunda, pankreas hücrelerini tahriş eder ve iltihaplanmaya neden olur. Tekrarlanan akut pankreatit nöbetleri ile pankreasta hasar meydana gelebilir ve kronik pankreatite yol açabilir. Pankreasta skar dokusu oluşabilir ve fonksiyon kaybına neden olabilir. Kötü işleyen pankreas, sindirim sorunlarına ve diyabete neden olabilir.
Pankreatite yol açabilecek durumlar arasında şunlar vardır:
- Alkolizm
- Safra taşları(ülkemizde en çok bu nedenle pankreatit görülür)
- Karın cerrahisi
- Bazı ilaçlar
- Sigara
- Kistik fibroz
- Aile pankreatit öyküsü
- Aşırı aktif paratiroid bezinin (hiperparatiroidizm) neden olabileceği kandaki yüksek kalsiyum seviyeleri (hiperkalsemi)
- Kandaki yüksek trigliserit seviyeleri (hipertrigliseridemi)
- Enfeksiyon
- Karın hasarı
- Pankreas kanseri
Safra kesesi taşlarının tedavisinde kullanılan bir yöntem olan endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi (ERCP) de pankreatite yol açabilmektedir. Bazen, pankreatit için bir neden asla bulunmaz.
Komplikasyonlar
Pankreatit, aşağıdakiler de dahil olmak üzere ciddi komplikasyonlara neden olabilir:
- Psödokist: Akut pankreatit, pankreasınızdaki kist benzeri ceplerde sıvı ve döküntülerin birikmesine neden olabilir. Yırtılan büyük bir psödokist, iç kanama ve enfeksiyon gibi komplikasyonlara neden olabilir.
- Enfeksiyon: Akut pankreatit, pankreasınızı bakteri ve enfeksiyonlara karşı savunmasız hale getirebilir. Pankreas enfeksiyonları ciddidir ve enfekte olmuş dokuyu çıkarmak için yapılan ameliyat gibi yoğun tedavi gerektirir.
- Böbrek yetmezliği: Akut pankreatit, böbrek yetmezliği şiddetli ve kalıcı ise diyalizle tedavi edilebilen böbrek yetmezliğine neden olabilir.
- Solunum Problemleri: Akut pankreatit vücudunuzda akciğer fonksiyonunuzu etkileyen kimyasal değişikliklere neden olabilir ve bu da kanınızdaki oksijen seviyesinin tehlikeli derecede düşük seviyelere düşmesine neden olabilir.
- Şeker hastalığı: Pankreasınızda kronik pankreatit kaynaklı insülin üreten hücrelerin zarar görmesi, vücudunuzun kan şekerini kullanma şeklini etkileyen bir hastalık olabilir.
- Yetersiz beslenme: Hem akut hem de kronik pankreatit, pankreasınızın, yediğiniz gıdalardan besinleri parçalamak ve işlemek için gerekli enzimlerin daha az üretmesine neden olabilir. Aynı besinler veya aynı miktarda yemek yiyor olsanız bile, bu kötü beslenme, ishal ve kilo kaybına neden olabilir.
- Pankreas kanseri: Pankreasınızda kronik pankreatitin neden olduğu iltihaplanma, pankreas kanseri için risk faktörüdür.
Teşhis
Pankreatit teşhisinde kullanılan testler ve prosedürler şunları içerir:
- Pankreas enzimlerinin yüksek seviyelerini aramak için kan testleri
- Kronik pankreatitte dışkı testleri, sindirim sisteminizin yeterli miktarda besinleri absorbe etmediğini gösterebilecek yağ seviyelerini ölçmek için
- Safra kesesi taşlarını aramak ve pankreas iltihabının derecesini değerlendirmek için bilgisayarlı tomografi (BT) taraması
- Safra kesesi taşları ve pankreas iltihabı aramak için karın ultrasonu
- Pankreas kanalında veya safra kanalında iltihaplanma ve tıkanmalara bakmak için endoskopik ultrason
- Safra kesesi, pankreas ve kanallarda anormallikler aramak için manyetik rezonans görüntüleme (MRG)
Özel durumunuza bağlı olarak doktorunuz başka testler önerebilir
Tedavi
Hastanedeki ilk tedaviler şunları içerebilir:
- Açlık: Pankreasınıza iyileşme şansı vermek için hastanede birkaç gün yemek yemeyi bırakacaksınız. Pankreasınızdaki iltihaplanma kontrol altına alındığında berrak sıvılar içmeye ve yumuşak yiyecekler yemeye başlayabilirsiniz. Zamanla normal diyetinize geri dönebilirsiniz. Pankreatitiniz devam ederse ve yemek yerken hala acı çekiyorsanız, doktorunuz beslenmenize yardımcı olmak için bir besleme tüpü önerebilir.
- Ağrı kesici ilaçlar: Pankreatit şiddetli ağrıya neden olabilir. Sağlık ekibiniz ağrının
kontrolünde size yardımcı olacak ilaçlar verecektir. - İntravenöz (IV) sıvılar: Vücudunuz pankreasınızı onarmak için enerji ve sıvı tahsis ettiğinden, susuz kalabilirsiniz. Bu nedenle, hastanede kaldığınız süre boyunca kolunuzdaki bir damardan ekstra sıvı alacaksınız.